بهمن شناسی (فصل اول)

بهمن شناسی
فصل اول:

پیشگیری
در این فصل که خود به سه بخش تقسیم شده، مهمترین عوامل سقوط بهمن و کاربردی تری راه های شناخت این عوامل، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
بخش اول: برف

الف شکل برف:
تقریباً هیچ دو دانۀ برفی وجود ندارد که دقیقاً به یک شکل باشند، اما از نظر شکل کلی قابل دسته بندی هستند.اشکالی چون سوزنی، استوانه ای، بادامی، شش گوش و… شکل برف ها تاثیر قابل ملاحظه ای در نوع درصد ریزش بهمن دارد، چرا که با افزایش تعداد بازوهای کریستال ها برف در و در کل پیچیده تر شدن شکلشان، قابلیت چسبندگی آنها نیز افزایش یافته و بر استحکام توده های برفی می افزاید و مشخص است که انسجام توده های برف تا چه حد در جلوگیری از ریزش بهمن نقش دارد.
تاثیر دما در شکل برف در واقع همه چیز بستگی به دمای هوا دارد، مشاهدات نشان می دهد که با سردتر شدن هوا، دانه های برف بزرگتر شدهودر عین حال بازوهای آنها تحلیل می رود، در دمای صفر درجه، برف به شکل شش پر است. با کمی سردتر شدن هوابلور برف ستاره ای شکل شده و با افزایش برودت تا ( 10 - ) درجه شکل آن به صورت سوزنی و استوان های درمی آید، همچنین زمانی که دما تا حدود ( 20 - ) درجه کاسته شود، برف شش ضلعی می شود. گفتنی است برف، بعد ازبارش، تحت تاثیر فشار و گرما اغلب به صورت دایره تغییر شکل می دهد.

ب انواع برف:
اکنون می دانیم برف چیست و انواع آن از نظر شکل کدامند.اما برف را بر طرق دیگری غیر از شکل بلورها ی آنهم می توان دسته بندی کرد و آن وقتی است که این بلورها بر روی هم انباشته شده، پیوند بخورند و تشکیل یک توده برفی را بدهند.بنابراین از این پس منظور از نوع برف، نوعی از توده برف است.برف را می توان از دو نظر طبقه بندی کر،د یکی با احتساب میزان رطوبت موجود در آن و دیگر از جهت مدت زمانیکه از باریدن آن گذشته است.

-1 تقسیم بندی انواع برف با احتساب عامل رطوبت:
برف از نظر رطوبت به دو نوع نرم و سفت تقسیم بندی می شو.د برف های نرم از انواع برف خشک، شامل:
وحشی، خشک فشرده، خشک مانده و خشک نشت کرده هستند و بر فهای سفت انواع برف خیس و آبدار، برف
خارا و برف شناور را در بر می گیرد. خصوصیات برف های مذکور را در تقسیم بندی زمانی خواهید خواند.

-2 تقسیم بندی انواع برف با احتساب عامل زمان:
برف ها از نظر مدت زمانی که از بارش آنها گذشته است به سه دسته: تازه، سمانده و کهنه تقسیم بندی م یشوند.
الف-برف تازه: برفی است که بیش از 48 ساعت از بارش آن نگذشته و هنوز چندان تحت تاثیر عوامل محیطی قرار نگرفته است.
ب-برف مانده: برفی که یک یا چند هفته از نشست آن بر زمین گذشته باشد را، مانده م یخوانند.
ج-برف کهنه: برفی که یک یا چند ماه از نشست آن بر زمین گذشته باشد را برف کهنه می نامند.

انواع برفهایی که در این دسته بندی ها قرار می گیرند:
الف-برف های تازه شامل: برف های وحشی، خشک فشرده، خیس تازه، نقلی و برفک.


-1 برف وحشی
این برف اکثرأ در اواسط زمستان می بارد و بارش آن در ارتفاعات بیشتر به چشم می خورد.این برف را برف پودر یا برف خشک تازه هم نامیده اند،زیرا میزان رطوبت آن بسیار ناچیز و تقریباً در حد صفر (حداکثر 1 درصد) است.این برف دارای خاصیت چسبندگی نیست، تا آنجا که حتی با فشردن آن در بین دست ها، حالت گلوله را به خود نمی گیرد.

-2 برف خشک فشرده
این برف بسیار شبیه برف وحشی است، اما میزان رطوبت آن کمی بیشتر، اندازه دانه های درشت تر و در نتیجه قابلیت چسبندگی آن نیز بالاتر است.مشخص ترین وجه تمایز این برف با برف وحشی، گلوله شدن هر چند موقتی آن است.

-3 برف خیس تازه
این برف را خیس می گویند زیرا رطوبتی نسبی (در حدود 10 درصد) دارد.

-4 برف نقلی
برف نقلی چندان تاثیر و اهمیتی در خصوص بهمن ندارد.برف نقلی همانطور که از اسمش پیداست برفی است با دانه های نسبتاً درشت و به شکل نقل که اندک شباهتی هم به تگرگ دارد.

-5 برفک
برفک در اصل نمی بارد بلکه در نتیجه رطوبت هوا درست مثل فریزرها، قشر نازکی از برف به دلیل سردی زمین درسطح آن تشکیل می شود که آن را برفک می نامند.

ب-برف های مانده شامل: برف های خشک مانده، آبدار، برف پوسته ای و برف خارا.

-1 برف خشک مانده
با نشت کردن رطوبت در بین دان هها، فشرده شدن و افزایش درصد رطوبت بر فهای وحشی و خشک فشرده، برف خشک مانده که مقدم های برای تشکیل برف خشک کهنه است شکل می گیرد.

-2 برف آبدار
با بالا رفتن دمای محیط بعضی از بلورهای برف آب شده و در بین دیگر دانه ها نفوذ می کند، در نتیجه درصد رطوبت توده برفی بالا م یرود (در حدود 20 تا 15 درصد) تا حدی که با فشردن آن در بین دس تها، خروج قطرات آب از بین برف کاملاً قابل تشخیص است.

-3 برف پوسته ای
برف پوسته ای در حقیقت نوعی از برف نیست، بلکه حالتی از برف است. یکی از معمو لترین عوامل شک لگیری برف پوسته ای باد است.برف ها وقتی در جوار یک گودال انباشته شوند حرکت آرام باد دانه هایشان را درجهت وزش خود حرکت داده و به برف های لبۀ گودال می چسباند، این لبه ها رفته رفته همراستای جهت باد جلو می روند تا جاییکه اگر وزش باد به صورت ممتد از همان جهت ادامه پیدا کند و حجم برف سازنده نیز کافی باشد، پوسته ای نازکاز برف، بر سطح گودال تشکیل می شود.

-4 برف خارا
قشر نازکی از برف یخ زده را که بر سطح برف شکل می گیرد، اصطلاحاً برف خارا م یگویند. برف خارا بین 2 تا 4سانتیمتر قطر دارد.

ج-برف های کهنه شامل: خشک نشت کرده، خارای ضخیم، زیرین آبدار، شناور و پوست های کهنه.

-1 برف خشک نشت کرده
این نوع برف همان خصوصیات برف خشک مانده را دارا است، اما فشرده تر، سنگین تر و دارای استحکام بیشتری است.

-2 برف های خارای ضخیم
خصوصیات این برف مانند برف خارای معمولی است و تنها تفاوتش ضخیم تر بودن آن، به دلیل طولانی تر بودن زمان شکل گیری است.قطر برف خارای ضخیم حداکثر به 10 سانت می رسد.

-3 برف زیرین آبدار
همانطور که از اسم این برف پیداست برفی است که معمولاً در زیر دیگر لایه ها شکل می گیرد اما این یک اصل کلی نیست و حتی فوقانی ترین لایه های یک توده برفی نیز ممکن است از این نوع باشند.عواملی چون بارش باران به ویژه در بهار فشار، افزایش دما و… باعث آبدار شدن برف شده و به مرور زمان تغییراتی اساسی در آن ایجاد می کند که نتیجه آن تشکیل برف آبدار است

-4 برف شناور
بر خلاف آنچه تصور می شود دمای زمین هیچگاه به زیر صفر و حتی به صفر هم نم یرسد. نواحی سطحی زمین در0تا 1 درجۀ سانتی گراد گرما دارد. بنابراین آن قسمت از تودۀ برف که با سطح زمین در / سردترین حالات حداقل 5تماس است در طولانی مدت به مرور آب می شود ودر بعضی قسمت های شیب که قابلیت جمع شدن آب در آنهاوجود دارد، تجمع پیدا می کند.قسمتی از این آب به وسیله همان حرارت هر چند ناچیز زمین به صورت سطحی تبخیر شده و به درون منفذهای توده برف نفوذ می کند.این بخارات در بین برف به صورت آب در آمده و برای تبدیل شدن به بلورهای یخ، حرارت خود را به دانه های برف انتقال داده و باعث شل شدن آنها نیز م یشوند. خصوصاً اینکه این برف ها از نوع برف آبدارهستند و در این حالات چندان انجمادی ندارد.این روند به مرور فضای کوچکی را دراین محل های تماس توده برف با زمین به وجود می آورد. این فضا به وسیله حرارت زمین گرم شده و به مرور برف های شل شده این محفظه را نیز آب می کند.ادامه این جریان هر روز بر شعاع کره ایجاد شده می افزاید و گنبدی را شکل می دهد.

-5 برف پوست های کهنه
تنها تفاوت این برف با نوع تازه اش فقط بیشتر بودن قطر آن بسته به شرایط است.

وزن برف . برف از نظر فشاری که بر فرد مدفون در بهمن وارد می کند بسیار حائز اهمیت است. فشار ناشی از بهمن گاه معادل یک پرس 20 تنی است.
الف-وزن برف های تازه
( -1 برف وحشی: 30 تا 60 کیلوگرم در هر متر مکعب
( -2 برف خشک فشرده: 80 تا 120 کیلوگرم در هر متر مکعب
( -3 خیس تازه: 100 تا 200 کیلوگرم در هر متر مکعب
ب-وزن برف های مانده
( -1 خشک مانده: 250 تا 300 کیلوگرم در هر مترمکعب
( -2 برف آبدار: 400 تا 450 کیلوگرم در هر متر مکعب
ج-.وزن برف های کهنه
1 خشک نشت کرده: 300 تا 400 کیلوگرم در هر متر مکعب.
2 زیرین آبدار: 600 تا 800 کیلوگرم در هر متر مکعب.
3 برف شناور: 200 تا 300 کیلوگرم در هر متر مکعب.
چگونگی بررسی لای ههای توده برفی دانستن انواع برف و اینکه هر نوع چه خصوصیتی دارد کمک بزرگی به شناخت انواع بهمن و مسائل مربوط به آن است.معمول ترین روشی که موسسات و آزمایشگاه های برف و بهمن به کار می برند، روش برش عمودی یا پروفیل است، آنها لوله ای قطور و برنده را به صورت عمودی داخل توده برف کرده و استوانه برفی حامل را (Prophil)بیرون می کشند تا مورد بررسی قرار گیرد.این روش ابزار آلات ویژه خود را می طلبد که به سادگی قابل حمل نیستند و در هر شرایطی هم امکان اساتفاده از آنها وجود ندارد.لذا ضرورت کاربردی بودن روش شناخت پروفیل برف برای کوهنوردان باعث ابداع روش های بسیار ساده تری در این خصوص شده است.
یکی از این شیوه ها که نیاز به ابزارآلات خاصی ندارد و با کمترین امکانات قابل اجرا است روش بررسی لایه های برف از طریق حواس لامسه و شنوایی است.در این روش میله ای باریک اما نه چندان نوک نیز را مثل باتوم اسکی یا کلنگ کوهنوردی در برف فرو کرده و با تفسیر حس وارده به دست و نیز صدای حاصل، نوع برف را حدس می زنیم.مثلاً اگر برف تاز های روی یک لایه برف خارا نشسته باشد، میله بعد از عبور از برف تازه، با برف خارااحساس برخورد با یک سطح سخت را کاملاً منتقل می کند. ،(Doom) برخورد کرده و ضمن ایجاد صدایی مثل دوم

الف - بررسی لایه های انواع برف خشک مانده و کهنه
میله تقریباً نرم و بدون هیچگونه مانعی از آنها عبور کرده و صدای چندانی هم ایجاد نمی کند.

ب برف های آبدار
این برف حالت سفت و خشنی دارد و میله نمی تواند به سادگی از این برف عبور کند، در حین عبور نیز با لرزش ممتدی همراه است، همچنین صدای خِرِخری که هنگام عبور میله ایجاد م یشود کاملاً محسوس است.

ج برف پوسته ای
زمان داخل کردن میله، احساس کاملاً واضحی که نشان از خالی بودن زیر این برف می دهد، خود معرف پوسته ای بودن آن است، اما رنگ شیری برف پوست های هم در صورت کم بودن قطر آن و نیز به شرط شک لگیری قبلی آن توسط باد، می تواند شاخصی برای شناسایی آن باشد.

د برف شناور
هنگام عبور میله از برف شناور، در شروع، خصوصیات بر فهای آبدار حس می شود، اما در بعضی قسم تها میله با موانع نه چندان مقاوم برخورد م یکند که معمولاً بعد از این حالت سرعت حرکت میله بسیار سری عتر شده و لرزش هم ایجاد نمی کند.

نقاب برفی
شاید بتوان نقاب برفی را نوعی از برف پوست های دانست، زیرا تقریباً به همان صورت ساخته م یشود (نوع حاصل ازباد).در مورد برف پوسته ای گفته شد که با حرکت دان ههای برف به وسیله باد و چسبیدن آنها به برف های لبۀ گودال، پوسته ای از برف سطح گودال را می پوشاند. نقاب برفی نیز به همین ترتیب به صورت یک نقاب در لبۀ یال ها و خط الرأس ها شکل می گیرد.

بهمن چیست؟
در ساده ترین تعریف، بهمن عبارت است از توده ای برف که به هر دلیل از شیبی فرو ریزد.

انواع بهمن
الف انواع بهمن از نظر میزان رطوبت:

1 بهمن خشک:
این بهمن می تواند از هر سه نوع برف های خشک ایجاد شود، اما بهمن های ناشی از برف وحشی سرعت بیشتری دارند.بهمن های خشک سریع ترین انواع بهمن هستند آنها هنگام حرکت در پشت سر خود ایجاد خلاء و چاله های هوایی می کنند، یعنی هوای پشت سر خود را می مکند یا به قول معروف بادکش می کنند

2 بهمن خیس:
بهمن خیس م یتواند در هر زمانی از زمستان شکل گیرد. این بهمن ها عمقی هستند.خطر سقوط آنها رابطه مستقیمی با دما دارد و کاهش یا افزایش دما خطر را کم یا زیاد می کند.

3 بهمن آبدار:
بهار و اوایل تابستان فصل ریزش این گونه بهمن ها است.این بهمن فشار و وزن بسیار زیادی دارد، به همین علل سهمگین و مخرب است.

ب انواع بهمن تقسیم بندی بهمن ها از نظر قابلیت پیوند لایه ها:
1 بهمن تخته ای
وقتی لایه یا لایه های به هم چسیبدۀ سطحی، حالت فشرده و در عین حال یکپارچه و منسجمی به خود بگیرند، درصورت عدم پیوند مناسب بین این لایه فشرده و لایه زیرینش، احتمال حرکت آن به صورت مجزا وجود خواهد داشت، که در این صورت اصطلاحاً بهمن تخته ای نامیده می شود.

2 بهمن یخی
سرازیر شدن قطعات و ورقه های بزرگ برف یخ زده را، بهمن یخی می گویند که البته فرو ریختن قسمت هایی از دیگر لایه ها را نیز به دنبال دارد.

3 بهمن مخلوط
این بهمن مجموعه ای است از تکه های از هم گسسته اما فشردۀ انواع برف و یخ که به هم ترکیب شده و بر روی شیب در هم می غلتند.این نوع بهمن بیشتر در اواخر زمستان فرو می ریزد.
ج انواع بهمن از نظر عمق تودۀ برفی:
1 بهمن عمیق:
بهمنی را گویند که تقریبا تمام تودۀ برف را به حرکت در می آورد و برف چندانی را بر سطح شیب بر جای نمی گذارد.
2 بهمن سطحی:
برخلاف بهمن عمقی، این بهمن حداکثر چند لایه سطحی را در بر می گیرد که بهمن هایی مثل بهمن تخته ای از آن جلمه اند.
3 بهمن میانه:
همان طور که از نام این بهمن نیز بر می آید، عمق متوسطی داشته و بینابین دو بهمن قبلی است.
قسمت های مختلف یک بهمن
1 خط شکست: در اکثر موراد هنگام ریزش بهمن، تمان تودۀ برف در شروع فرو نیم بریزد، بلکه قسمت هایی از آن از بخش های بالایی جدا شده و حرکت می کنند و ادامۀ توده به دنبال این قسمت به راه م یافتد.به محلی که بهمن اویله از تودۀ برف برف جدا شده و سرازیر می گردد، خط شکست بهمن می گویند.
2 مسیر ریزش: که احتمالاً نیازی به توضیح ندارد.
3 مخروط بهمن: توده مخلوط مانندی را که پس از ریزش بهمن در انتای شیب انباشته می وشد را مخروط بهمن می نامند.

سرعت انواع بهمن
نوع بهمن سرعت حرکت به کیلومتر در ساعت
بهمن خشک (با برف وحشی) 220 تا 300
بهمن خشک (با برف خشک کهنه) 110 تا 140
بهمن خیس 55 تا 70
بهمن آبدار 40 تا 65
بهمن های تخته ای و یخی 70 تا 100
بهمن مخلوط 50 تا 65
توضیح:
بار دیگر متذکر می شویم، بهمن های عمقی، سطحی و میانه، نوع خاصی از بهمن نیستند بلکه هر کدام از بهمن های فوق دارای یکی از این سه حالت اند.

بخش سوم: عوامل مهم در سقوط بهمن
تاکنون مهمترین انواع برف، بهمن و صور مختلف آن را شناختیم. اما اینکه چه عواملی باعث به حرکت درآمدن برف و تبدیل آن به بهمن می شود، بحث دیگری است که التبه بسیار مهم نیز می باشد.بدون داشتن شناخت کافی نسبت به این عوامل، پیش بینی زمان و مکان فروریختن بهمن تقریباً ناممکن است، بنابراین در ادامه، مهمترین این عوامل را بررسی می کنیم.
1 عامل شیب
الف زاویه شیب
مهمترین عاملی که در سقوط بهمن نقش دارد شیب است. با بیشتر شدن شیب و نزدیک شدن زاویۀ آن به ۹۰ درجه،شیب توانایی خود را در حفظ توده های برف از دست داده و شیب امن می شود با ملایم شدن شیب و گذشتن آن از۳۰ درجه نیز شیب کم خطر و پس از۲۰ درجه کاملا بی خطر می شود . اما چه زاویه ای شیب را خطرناک می کند؟
بیشترین احتمال ریزش بهمن در شیب های بین 30 تا 40 درجه است، این مسأله باید به عنوان یک فرمول کلی موردتوجه قرار گیرد، البته زوایای نزدیک به این درجات نیز بی خطر نیستند.
ب- شکل شیب
از دیگر شاخص هایی که شیب را کم خطر یا پر خطر می کند، نوع انحنای آن است. شیب های برجسته (محدب)خطر ریزش بهمن را بطور قابل ملاحظه ای افزایش می دهند حال آنکه شیب های گود (مقعر) استقرار تودۀ برف رامی افزایند. بنابراین شیب های مقعر بسیار امن تر از شیب های محدب هستند.از طرف دیگر شیب های صاف ویکنواخت بسیار خطرناک و نامطمئن هستند. از اشکال قابل اطمینان و بازدارندۀ شیب، شکل پله ای است که معمولا درکنار چاله های کوهستانی و به صورت مصنوعی ایجاد می شود.شیب هایی که حالت موج دار و در کل شکل ناهمواردارند نیز امن هستند.
2 جهت جغرافیایی جبهه ها
منظور از جهت جغرافیایی، ضلعی است که ما از آن صعود می کنیم.
هر قله ای حداقل دارای 2 مسیر شمالی و جنوبی و هر کوه مخروطی شکل مثل دماوند، به ازای تعداد یال های منتهی به قله اش، دارای مسیر صعود مستقیم است. این مسیرها را می توان در هشت گروه: شمالی، جنوبی، شرقی، غربی،شمال شرقی، شمال غربی، جنوب شرقی و جنوب غربی دسته بندی کرد.حال اگر شرایط تمام جبهه ها را کاملا مساوی فرض کنیم، جبهه جنوبی مستعدترین و جبهه شمالی کم خطرترین جبهه از نظر بهمن هستند، زیرا مدت زمانی را که بر پهنه آفتاب به سر می برند متفاوت است.
3 دمای محیط
همانطور که اشاره شد دمای محیط نقش بسیار مؤثری در وقوع بهمن دارد و اهمیت فصل در ریزش بهمن نیز به همین دلیل است.تغیرات دما می تواند تاثیرات مختلفی بر بهمن بگذارد. در اغلب موارد، کمی افزایش دما و در نتیجه آبدار شدن برخی انواع کم انسجام برف می تواند به پیوند خوردن آنهاکمک کند،حال آنکه سرد شدن انواعی دیگر وبعضاً همان انواع قبلی نیز ممکن است باعث انسجام تودۀ برف شده و خطر بهمن را کاهش دهد.در معمول ترین حالت، گرم شدن هوا باعث آب شدن قسمتی از تودۀ برف شده، آب حاصل خود را به سطح شیب رسانده و با جاری شدن در زیر تودۀ برف، غشایی لغزان و ناپایدار را برای آن ایجاد می کند که م یتواند عامل خطرناکی برای سقوط بهمن باشد. به همین دلیل در ساعات گرم روز، روزهای آفتابی و همانطور که گفته شد فصول گرم، رعایت جانب احتیاط ضروری است.باید به خاطر داشت، در روزهای گرم تاچند ساعت پس از سرد شدن هوا نیز نمی توان به توده های برف مستعد بهمن اطمینان کرد، چرا که تنها سطح آنها یخ زده است و قسمت های زیرین هنوز منجمد نشده اند.با توجه به این توضیحات، جدول مقابل نمایانگر تاثیر حرارت محیط بر افزایش یا کاهش خطر بهمن است.
4 زمان
با فرض اینکه در طول شبانه روز شرایط یکسانی برقرار باشد، ساعات مختلف نشان دهندۀ ضریب خطر بهمن است. با غروب آفتاب در ارتفاعات دمای هوا به سرعت کاسته شده و برف های شل، منجمد و سفت می شود.استحکام توده های برف در حدود ساعت 20 کامل شده، در نیمه شب به اوج رسیده و تا سحر همچنان پایدار می ماند. البته این مسأله تنها در مورد برف های مانده و کهنه صادق است و هرگاه در طول شب برف تازه ای ببارد،کاملا واضح است که شرایط بالعکس شده و خطر دو چندان می شود.
با طلوع خورشید و گرم شدن هوا، برف دوباره شل شده و خطرساز می شود. معمولا از ساعت 9 صبح با عمودتر شدن زاویه تابش خورشید، این روند شدت می گیرد و در ساعت 15 تا 16:30 بیشترین خطر ایجاد می شود.در این خصوص می توان گفت بطور کلی پس از 6 ساعت تابش ممتد آفتاب، حرارت ناشی از تابش حداکثر تاثیر خود را خواهد داشت.
فاکتور زمان از جهات دیگری نیز اهمیت دارد، از آن جمله مدت زمانی است که برف تازه برای ثابت شدن بر شیب نیاز دارد. بیشترین زمان مورد نیاز برای ثبات، مربوط به برف های پودری است که درحدود 32 تا 72 ساعت زمان می برد.در نمودار مقابل می توانید تاثیر زمان را که در اینجا تابعی از خورشید است، بر بهمن مشاهده کنید.

5 پوشش گیاهی
گیاهان مانند بسیاری عوامل دیگر بسته به نوع و حالتشان تاثیرات متفاوتی در وقوع یا پیشگیری از بهمن دارند.
الف- درختان
چگونگی ترتیب آنها اثرات بسیار متفاوت بر بهمن دارد.
در حالت اول، اگر درخت های شیب بصورت نامنظم در سطح پراکنده شده باشند، می توانند عامل بسیار مؤثری برای جلوگیری از ریزش بهمن شوند، درست مانند آنکه تودۀ برف به سطح شیب پیچ شده باشد.
حالت دوم وقتی است که درختان در یک یا دو دسته و به صورت ردیفی در عرض شیب سبز شده باشند. در این حالت شاخ و برگ و تنۀ درخت ها نور را جذب کرده و گرمای حاصل را به برف های اطراف بدنۀ درخت انتقال میدهند.بدین ترتیب برف های اطراف درخت به صورت دایره وار آب شده و ردیفی از سوراخ های متوالی را ایجاد می کند.اینکار یکپارچگی تود ۀبرف را از بین برده و درصد حرکت تودۀ زیرین را افزایش م یدهد درست مثل بلیطهای اتوبوس که به دلیل داشتن سوراخ های پیوسته به راحتی از هم جدا می شوند.
در حالت سوم نیز درختها ردیفی هستند اما بیش از یک یا دو ردیف.این حالت نیز مانند حالت اول توانایی قابل توجه ای در حفظ بهمن دارد.چرا که می تواند سد محکمی در برابر توده برف باشد.

ب- درختچه ها و گیاهان متوسط
درختچه ها معمولا دارای شاخه های فراوان و بسیار تودرتو هستند (مثل درختچه زرشک و گل محمدی).اگر برف بتواند به هنگام بارش، از بین شاخه ها عبور کرده و داخل و خارج درختچه را احاطه کند، به هنگام تشکیل تودۀ برف، همین درختچه ها، چون تکیه گاهی با شاخه های فراوانشان در برف قفل شده و مانع حرکت آن می شوند.

ج- گیاهان کوچک
اثر گیاهان کوچک بر بهمن رابطۀ تنگاتنگی با شکل آنها دارد.مثلا گیاهان ریشه دار، قطور و شاخه داری مثل مانند پنجه های زمین هستند که در برف فرو رفته و مانع سرازیر شدن آن می شوند و بالعکس علف ها، مثل « گَوَن »شنگ و چمن نه تنها توان حفظ برف را ندارند بلکه با مرطوب شدن بر روی هم خوابیده و به دلیل صاف بودنشان،سطح بسیار لغزنده ای را برای برف می سازند.

6 ارتفاع
آمار نشان می دهد در فصل بهار بیشترین بهمن ها در ارتفاعات بین 3000 تا 4500 متر فرو می ریزند و ارتفاعات کمتر از 1500 متر و بیشتر از 7000 متر، معمولاً کم خطرترین ارتفاعات این فصل هستند.در زمستان نیز ارتفاع 3 تا5 هزار متر بیشترین خطر را داراست. اما در زمستان تنها ارتفاعات زیر 1500 متر را می توان امن دانست و به ارتفاعات بلندتر بطور کلی نمی توان اعتماد کرد.

7 ارتعاش
در برخی موارد تودۀ برف به حدی ناپایدار می شود که کوچکترین تحریکی آن را به حرکت در م یآورد. ارتعاشات ناشی از صوت، ضربه، و زلزله های خفیف از آن جمله آند

8 باد
سرعت بیش از 50 کیلومتر در ساعت هشدار دهنده است و با گذشتن از 70 تا 100 کیلومتر در ساعت مسلماً خطر ساز خواهد شد.تاثیر مدت زمان وزش باد نیز هر چند به سرعت آن بستگی دارد، ولی بادهای متوسط هم اگر بیش از یک روز و بطور ممتد بوزند، ثبات تودۀ برف را به خطر می اندازد.

9 برش
هرگاه به علتی یکپارچگی تودۀ برف دچار خلل شده و ناحیه ای از عرض شیب، شکاف بردارد، در صورت مساعد بودن دیگر شرایط، بهمن حادث م یشود. عوامل داخلی چون شکست قوس های تودۀ برف هنگام انبساط یا شکست به دلیل تحدب شیب از جمله این عوامل هستند.از دیگر علل شایع بر هم خوردن تعادل توده برف، ایجاد برش هایی توسط عوامل خارجی است. از جملۀ این عوامل عبور انسان و جائوران از عرض شیب است.

بهمن شناسی(فصل دوم)

بهمن شناسی

فصل دوم:

مقابله

شاید لفظ گریز واژه مناسبتری به جای مقابله باشد.
دست قهار طبیعت آن چنان قدرتمند است که هیچ نیروی بشری توان رو در رویی با آن را ندارد. تفکر ستیز باپدیده های طبیعی و خیال پیروزی بر آنها همواره محکوم به شکست است و باید پذیرفت دوری از خطر، فرار از آنو نهایتاً تسلیم و اطاعت از قوانین تغییرناپذیر طبیعت، تنها راه ایمنی از این حوادث است. بهمن نیز از این اصل مستثنی نیست و حتی جزو سرکش ترین این پدیده ها نیز هست.
معقولانه ترین کار دوری از چنین خطری است. برا ی این کار باید منطقۀ بهمن گیر را شناخت و خطر بهمن را پیش یبنی کرد که این مهم، به تفسیر در فصل قبل بیان شد. با این حال گاه مجبوریم از شیب های بهمن گیر عبورکنیم، پس بحث بعدی، چگونگی عبور از بهمن و روش نجات گرفتارآن است.

عبور از شیب های بهمن گیر

الف- قبل از عزیمت به منطقه

1. انتخاب نفرات و مسئولیت ها:
در چنین برنامه هایی، تازه کاران آموزش ندیده را با خود همراه نکنید.
سرپرستی گروه را به عهدۀ افراد مسن تر و خونسردتر بگذارید تا در هنگام بروز حادثه قدرت تصمیم گیری داشته باشند.در غالب تیم، یک پزشک یا فردی آشنا به امور پزشکی و کمک های اولیه را بگنجانید.مسئولیت هر فرد را در هنگام بروز حادثه، از قبل مشخص کنید، تا در آن زمان دچار دستپاچگی و اختلاف نظرنشوید.
2. برنامه ریزی:
نقشه ای از منطقه و نواحی بهمن گیر آن تهیه کنید و در صورت امکان مسیر حرکت خود را طوری طراحی کنید که از این نواحی نگذرد.نزدیکترین مراکز درمانی و کلیۀ محل هایی را که می توانند درصورت نیاز به شما کمک کنند، شناسایی کرده وتدبیری برای تماس فوری با آنها بیاندیشید.تحقیق کنید آخرین برف، کی در منطقه باریده و در کل وضعیت محل چگونه است؟
3. تمرین و هماهنگی:
قبل از شروع برنامه چگونگی طی مسیر و نحوۀ برخورد با خطرات احتمالی را تمیرن کنید، حتی اگر این کار برروی کاغذ انجام گیرد. این مهم باعث می شود ضعف های احتمالی که تقریباً همیشه وجود دارند، نمودار شده و باعث شوند چاره ای برای رفع آنها بیندیشید.
4. عاقبت اندیشی:
بومی ها را از برنامۀ خود مطلع ساخته و زمان حدودی رفت و برگشتتان را به آنها اطلاع دهید.این اطلاعات را در اختیار خانواده و دیگر کسانی که فکر می کنید در جستجوی شما مؤثر باشند نیز قرار دهید.ترتیبی اتخاذ کنید که در صورت لزوم، در کوهپایه سریعاً به وسایل نقلیه دسترسی پیدا کنید.اگر در 48 ساعت گذشته برف تازه ای باریده است و یا آفتاب بیش از 6 ساعت (در نبودباد) به صورت ممتد تابیده است، تا مساعد شدن شرایط، از ورود به منطقه و اجرای برنامه خودداری کنید.از بومی ها دربارۀ وضعیت راه ها پرس و جو کنید.
5. وسایل و ابزار آلات:
در صورت احتمال وقوع بهمن اقلام زیر مورد نیاز شما خواهد بود. پس آنها را تهیه کرده و به همراه ببرید.بیل تاشو (حداقل یک عدد) - میل سونداژ - نخ بهمن - کلنگ کوهنوردی – کرامپون - زنده یاب – تلفن - بی سیم- شیب سنج - ارتفاع سنج - بسته های گرمازای شیمایی - چند بسته شکلات - برانکار تاشو - جعبه کمکهای اولیه- پوشاک مناسب

ب- قبل از عبور از شیب
اکنون وارد منطقه شده اید و قصد عبور از شیبی را دارید که احتمال ریزش بهمن در آن وجود دارد، اما کدام راه برای عبور مناسبتر است. پس قبل از هر کاری مسیر مناسب را طبق دستورات زیر اننتخاب کنید.
Travers - 1. حتی المقدور به صورت عرضی از شیب عبور نکنید ، ممکن است برف را ببرید.

2. مسیر عبور خود را طوری انتخاب کنید که از کنا رموانع، درختان، صخره ها و تراس ها بگذرد.

3. در شیب های بلندتر از بیست متراز زیر یال و یا انتهای شیب تراورس نکنید، زیرا در بالای شیب بیشترین میزان کشش از سوی قسمت های زیرین وجود دارد و در انتهای شیب راه گریزی از بهمن احتمالی نیست.مناسبترین محل برای تراورس کردن شیب، بالاترین خط عبوراست. برا ی این کار ابتدا از کنار شیب به بالاترین نقطه صعود کرده ،شیب را تراورس کنید و از سمت دیگر پایین بیایید.

4. اگر در زیر شیب قرا ر دارید به صورت کاملا عمودی از شیب بالا بروید و بعد از رسیدن به سر یال ازروی آن، مسیر را ادامه دهید

5. دقت کنید برا ی عبور از یال، نباید از سر آن گذشت، توصیه م یشود حداقل 5 متر پایین تر از سریالحرکت کنید تا در صورت وجود نقاب برفی در مسیر، آن را ببینید. نقاب برفی ها همانطور که گفته شد بسیار شکننده اند و با عبور از روی آنها ممکن است به سادگی فرو ریزند و سبب بهمن شوند،بنابراین به محض رؤیت نقاب، باید به سمت دیگر یال تغییر مسیر داده و راه را از آن جهت ادامه داد.
نقاب ها در اواخر زمستان، در یک سوم اولیۀ خوددچارخمیدگی و نهایتاً شکاف هایی م یشوند که ما آن را خط شکست نقاب می خوانیم.

6. اگر در برف جای پایی وجود دارد که نشان از مسیر عبور می دهد، قبل از بررسی، به آن اعتماد نکنید،شاید گروه قبلی مسیر درستی را انتخاب نکرده باشند.

7. سعی کنید هنگام بازگشت نیز، اگر از همان شیب بر می گردید از جای پای قبلی خود استفاده کنیدتاتعداد سوراخ هایی که در برف ایجاد شده بیشتر نشود.

حال که مسیر ر انتخاب کرده اید، مراحل زیر به ترتیب انجام دهید و برا ی عبو رآماده شوید.

1. تا جایی که امکان دارد سکوت کنید، زیرا در این صورت، صدای لغزش های اولیه حرکت احتمالی تودۀ برف را خواهید شنید، همچنین ممکن است صدای بلند شما باعث تحریک برف ها شود.

2. نخ بهمن را به خود متصل کنید و دنبالۀ آن را آزاد بگذارید.آمار نشان می دهد، اغلب کسانی که نخ بهمن به خود بسته اند، زنده مانده اند.

3. همۀ لباس های خود را بپوشید، بند آنها رامحکم کنید و درزهایشان را مسدود نمایید.

4. به هر شکل ممکن دهان و بینی خود را بپوشانید، تا از ورود ذرات برف به ریه ها جلوگیری کنید،خصوصاً اگر بهمن پودری باشد، در این صورت برف به صورت اسپری به هوا پخش م یشود و فقط بایک تنفس، حجم زیادی برف وارد ریه ها شده و سبب یخ زدگی آنها می شود.
5. برای اینکار می توانید کلاه چشمی خود را پایین بکشید و یا پارچه ای را محکم به دور بینی و دهان ببندید، همچنین اگر خطر سقوط بهمن پودری زیاد است، می توانید کوله پشتی خود را خالی کرده وهنگام بروز بهمن آن را روی سر بکشید.

-6 در برف های نرم، بهتر است برای جلوگیری از فرو رفتن در برف، از راکت برفی کمک بگیرید.

-7 تمامی وسایلی را که به شما متصل است، آزاد کرده و شل نگه دارید، تا در صورت وقوع بهمن آنها را به راحتی و به سرعت از خود جدا کنید، زیرا م یتوانند باعث گیر کردن شما به موانع و نتیجتاً صدمه دیدن به وسیله فشار بهمن شده و یا خودشان باعث آسیب مستقیم به شما شوند . مثلا تیغه کلنگ می تواند انواع جراحات را ایجاد کند و یا کوبه پشتی ضمن درگیر شدن با موانع، کتف شما را بشکند.باز شدن این وسایل همچنین باعث آزادی عمل شما می شود. بنابراین اگر اسکی به پا دارید آن را در آورید، بندهای کوله پشتی را از دست خارج کرده ودر نوک شان هها قرار دهید، تسمه کلنگ را از دور مچ جدا کنید، عینک را از چشم برداشته و در کوله قرار دهید و…

-8 اگر شیب کوتاه است به صورت انفرادی و تک تک عبور کنید.

-9 فردی رامسئول زیر نظر گرفتن عبور کننده نمایید تا هنگام فرو رفتن او در بهمن، محل دفن او را به خاطر بسپارد.

-10 اگر عرض شیب زیاد است و نمی توان انفرادی از آن عبور کرد، با فاصلۀ 50 متری از هم عبور کنید، تا اگربهمن فرو ریخت همه را با خود نبرد.

-11 هرگز خود یا دیگری را حمایت نکنید، چرا که نه تنها هیچ طنابی تحمل فشار بهمن را ندارد بلکه اینکار باعث خرد شدن بدن حمایت شونده زیر فشار بهمن و نیز به داخل کشیده شدن حمایت کننده (اگر حمایت روی بدن باشد) می شود.

-12 یک کیف کمری حاوی کمی شکلات، بسته گرمازا و در صورت وجود ب یسیم، در زیر لباس به خود ببندید.

ج-عبور از شیب

اکنون برای عبور از شیبی که احتمال وقوع بهمن را در آن می دهید، آماده اید، پس ضمن بکار بردن دستورات زیر به آرامی شروع به حرکت کنید :

-1 فرض را بر این بگذارید که در حین عبور شما، حتماً بهمن می آید، پس کاملاً آمادگی مواجهه با آن را داشته
باشید.

-2 کاملاً سکوت کنید.

-3 گام هایتان را بلند، نرم و آهسته بردارید.

-4 هنگام برف کوبی، برف ها را زیاد محکم نکوبید تا باعث لرزش شود.

-5 گوش هایتان را تیز کنید تا هر صدای مشکوکی را بشنوید.

-6 اگر صدایی شنیدید یا احساس خطر کردید بایستید و دیگران را نیز در جریان قرار دهید.

-7 پا در جای پای نفر اول بگذارید.


د-اگر هنگام عبور بهمن فرو ریخت

هر چند گفتن این حرف مشکل است، اما سعی کنید به حرکات خود مسلط شوید، سپس اعمال زیر را به ترتیب انجام دهید.

-1 به سرعت و قبل از رسیدن بهمن، تمامی وسایلی را که به شما متصل است و قبلاً آنها را شل کرد هاید،؟ از خود جدا کرده و به اطراف پرتاب کنید (بجز نخ بهمن و وسایل گفته شده).

-2 به هر مانعی که در اطراف وجود دارد، پناه ببرید (مثل صخره یا درختی قطور)

-3 اگر بهمن پودری است، مطمئن باشید راه گریزی وجود ندارد، پس اگر حداکثر در 3 متری شما پناهگاه امنی قراردارد به سمت آن بروید، در غیر این صورت رو به دره، بر زمین بنشینید، زانوها را خم کرده، سر را روی آنهاقرار داده و دست ها را در پشت گردن قلاب کنید، بدین ترتیب حالت گلوله ای شکل پیدا کرده و هنگام برخورد بااین نوع بهمن، که خصوصیات آن را می دانید، کمتر به هوا پرتاب خواهید شد، همچنین فضای لازم برای تنفس را درجلوی صورت ایجاد می کنید.

-4 اگر بهمن آبدار، خیس، یا مخلوط است، سعی کنید با دست و پا زدن و شنا کردن، خود را روی برف نگاه داشته وکمتر در آن فرو روید.

-5 اگر بهمن یخی یا تخت های است، با زانوهای خم شده سر پا بایستید یا حداقل حالت نیمه نشسته به خود بگیرید، تابتوانید با پریدن از روی تکه های شناور یخ، از کشیده شدن به زیر آنها جلوگیری کنید.

-6 فریاد بزنید تا اگر از دید دیگران خارج شدید، موقعیت حدودی شما را بدانند.

-7 لحظه ای که فرو رفتنتان در بهمن قطعی شد، با قفل کردن آرنج ها مقابل صورت، فضای لازم برای تنفس در برف را فراهم کنید، بدین ترتیب شما یک کپسول اکسیژن همراه خواهید داشت.

نجات

شخص یا اشخاصی گرفتار بهمن شده اند و در زیر آن مدفونند. چه کسانی و چگونه باید به بهمن زده کمک برسانند و او را نجات دهند؟
بهمن زده خود اولین کسی است که می تواند خودش را یاری کند پس:
الف-اگر دچار بهمن شدید و در آن فرو رفتید:

-1 حالت فضا ساز آرنج هایتان را همچنان جلوی صورت حفظ کنید تا بهمن از حرکت بایستد.

-2 خونسردی خود را حفظ کنید و امیدوار باشید.

-3 بهمن آنقدر شما را به دور خود چرخانده است که موقعیتتان را گم کرده اید و و نه تنها نم یدانید رو به چه سمتی دارید، بلکه حالتتان از نظر افقی، عمودی یا مایل بودن نیز نا مشخص است.ممکن است سر شما پایین تر از پاهایتان قرار گرفته باشد و حتی سروته شده باشید.این حالت بسیار خطرناکی است، زیرا خون در مغز تجمع کرده و ممکن است سبب مرگ شود، پس با بیرون ریختن آب دهان، موقعیت خود را پیدا کنیدو اگر وضعیتتان مناسب نیست، سعی در اصلاح آن نمایید.

-4 اگر دچار خونریزی شدید در یکی از اعضا هستید، عضو مربوط را به برف بفشارید تا خونریزی کنترل شده و یا ازشدت آن کاسته شود.

-5 برای رسیدن به سطح برف تلاش کنید. اینکار در بر فهای پودر بسیار آسانتر است.اگر نور از برف ها عبور کرده و به شما می رسد، مطمئن باشید بیش از 50 سانتی متر با سطح برف فاصله ندارید.

-6 اگر نمی توانید خود را به سطح برف برسانید ، با ضربه زدن به برف های اطراف و فشردن آنها، فضای بیشتری برایتنفس ایجاد کنید.بدانید که در بین منفذهای برف، هوای زیادی وجود دراد که به این روش آزاد م یشود.

-7 اگر بی سیم یا وسیله ارتباطی دیگری به همراه دارید، از آن استفاده کنید.

-8 داد و فریاد کنید تا صدای شما را بشنوند و به کمک شما بیایند.

-9 اگر نمی توانید برای نجات خود کاری انجام دهید، در صورت وجود اکسیژن کافی، غضلات خود را دائماً منقبض و منبسط (شل و سفت) کنید، تا سوخت و ساز بدن بالا رفته و گرم شوید، اما اگر اکسیژن کافی نیست فعالیت خودرا به حد اقل برسانید تا در مصرف اکسیژن صرفه جویی شود.

-10 از مدفوع یا ادرار کردن بپرهیزید تا انرژی گرمایی موجود در بدنتان هدر نرود، اما اگر کاملاً مطمئن هستید کهبرای نجاتتان به زودی از سگها استفاده می کنند اینکار را انجام دهید، زیرا بدین طریق حس بویایی سگ ها تا 50درصد موفق تر خواهد بود.

-11 در استفاده از بسته گرمازا عجله نکنید، اینکار را تا زمانی که بدنتان سرد نشده است، به تاخیر بیندازید.

-12 تا جایی که امکان دارد از خواب بپرهیزد.

-13 هرگز ناامید نشوید، بارها دیده شده است که افرادی پس از حتی یک هفته گرفتار بودن در بهمن، زنده و سالم بیرون آمده اند. در کوهستان ناامیدی و عدم اعتماد به نفس، مساوی با مرگ است.

ب-جستجو:

اینجاست که نتیجه تمرینات شما و هماهنگی های قبلی رخ می نماید.به عبارت دیگر همه چیز بستگی به سرعت عمل، تجربه و جستجوی صحیح دارد، عدم رعایت این سه عامل علت اصلی ناکام ماندن عملیات نجات بهمن زده هاست.سرما، فشار تود ههای برف، کمبود اکسیژن، جراحات وارده و دیگر مشکلات، شخص بهمن زده را به شدت به مخاطره انداخته و از امید به رهایی او می کاهد.بطور کلی با هر ساعتی که بهمن زده در زیر برف م یگذراند، احتمال زنده ماندنش به نصف تقلیل می یابد.
جدول زیر طبق آمار، رقم دقیقی از درصد زنده ماندن گرفتاران بهمن را با گذشت زمان نشان م یدهد.
زمان احتمال زنده ماندن بهمن زده
بعد از یک ساعت ۴۵٪
بعد از دو ساعت ۲۸٪
بعد از سه ساعت۱۸٪
بعد از چهار ساعت ۱۰٪

ترتیب عملیات جستجو

-1 در بخش اقدامات قبل از عبور گفتیم که شخصی باید مسئول نگاه کردن به عبور کننده شود. این شخص در زمان وقوع حادثه به هیچ عنوان نباید موقعیت خود را ترک کند (اگر خطری او را تهدید نم یکند) و با به خاطر سپردن محل بلعیده شدن شخص عبور کننده در بهمن، دیگران را برای رسیدن به آن نقطه راهنمایی کند.

-2 هنگام جستجو سکوت را رعایت کنید و ترجیحاً از اشارات کمک بگیرید، بدین ترتیب م یتوانید اگر صدایی از
بهمن زده بلند شود آن را بشونید.

-3 چند نفر را با راهنمایی دیده بان به محل دفن بهمن زده بفرستید تا تمامی نواحی احتمالی را کند و کاو کنند .

-4 به دنبال نشانه و اثری از بهمن زده بگردید.وسایلی مثل کوله پشتی، تکه ای از لباس، یکی از ابزارآلات و از همه مهمتر، نخ بهمن می توانند نشانه های خوبی باشند.برای اینکار 5 تا 6 قدم از یکدیگر فاصله گرفته، مخروط بهمن را از قاعده به سمت راس جستجو کنید.اطراف موانعی مثل درختان، صخره ها، بریدگی ها و پله ها را با دقت بیشتری بررسی کنید. جستجوی حاشیه بهمن رابرای آخر کار بگذارید، اما انتهای شیب از این قاعده مستثنی است و بیشترین تعداد بهمن زده ها در این قسمت پیداشده اند.

-5 اگر تعداد نفرات یا وسایل، برای جستجو کافی نیست، خبر هترین عضو گروه را (ترجیحاً با یک همراه) به دنبالکمک بفرستید. خبره ترین فرد گروه، به این دلیل که بتواند بعد از شوک ناشی از حادثه، به سلامت به محل مورد نظررسیده و کمک بیاورد.


-6 اگر می توانید از سگ های آموزش دیده کمک بگیرید از تردد بی مورد و ورود اشخاص متفرقه به محل جلوگیری کنید، زیرا جای پای آنها باعث ایجاد بوهای اضافه شده و کارسگها را مشکل می کند .

-7 به سرعت گروهی را برای سونداژ کردن تشکیل دهید. معمولاً 15 تا 20 نفر تعداد مناسبی برای اینکار هستند، امابهتر است تعداد به اندازه ای باشد که اگر با فاصله 30 سانتی متری از هم بایستند، تمامی عرض مخروط بهمن رابپوشانند.

برای سونداژ کردن به ترتیب زیر عمل کنید:

سونداژ را از انتهای مخروط بهمن آغاز کنید، زیرا همانطور که گفته شد، بهمن گرفتاران خود را به این سمت می کشاند.فاصله نفرات بهتر است از 30 سانتی متر بیشتر نشده و پاها را نیز باید به عرض کامل شانه باز کنند.نفرات باید کاملاً در یک ردیف افقی باشند.
برای سونداژ کردن، میله را از وسط پاها به صورت کاملاً عمود به خط افق و به آرامی در برف فرو کنید.۲متر در برف فرو رود. این عمقی است که بهمن زد هها معمولاً از آن پایین تر نم یروند، به / میله باید حداقل 2 تا 5عبارت دیگر اغلب بهمن زده ها در حدود عمق 2 متری پیدا شده اند.حواستان را متمرکز کرده و منتظر ایجاد یک حالت برگشت پذیر و ا لاستیک مانند، که نتیجه برخورد میل سونداژ بابدن بهمن زده است، باشید.دقت کنید که حرکت دادن سریع میله نه تنها نتیجه ای ندارد و حالتی را در دستان شما ایجاد نمی کند، بلکه ممکن است باعث سوراخ شدن بدن بهمن زده نیز بشود، بنابراین باز هم تأکید می شود که سونداژ را به نرمی و با حوصله انجام دهید.بعد از هر بار سونداژ برف، میله را بیرون کشیده دو قدم کوتاه به جلو بردارید (حدود 70 سانتی متر) و کار را تکرارکنید.لازم به ذکر است که سونداژ کردن تا 40 ساعت در برفهای خشک و 30 ساعت در بر های آبکی موثر است و ازآن به بعد معمولاً به دلیل یخ زدن بهمن زده، حالت انعطاف پذیری بدن او از بین می رود.همچنین در صورت عدم وجود میل سونداژ، می توانید از باتوم اسکی، کلنگ کوهنوردی و دیگر وسایلی کهویژگی های میل سونداژ را داشته باشند، استفاده کنید.

-8 قبل از شروع عملیات نجات، از عدم ریزش دوباره بهمن مطمئن شوید و در صورتی که خطر ریزش هنوز وجوددارد ، نکات ایمنی را بیش از پیش رعایت کنید.

-9 نظم و فرمانبرداری، اصل موفقیت در چنین برنامه هایی است.

ج-رهایی:
وقتی محل دفن بهمن زده پیدا شد، اقدام به رها کردن او از چنگال بهمن می کنیم. بدیهی است اولین کار، کندن برف و رسیدن به اوست پس:

-1 برای کندن برف باید از محلی شروع کنید که احتمال می دهید به سر او م یرسد.

-2 گودال را قیف مانند بکنید تا هنگامی که به او رسیدید در اثر حرکات شما بر فها دوباره به روی او نریزد و درعین حال جای کافی برای حرکت شما نیز وجود داشته باشد.

-3 ممکن است با کندن گودال، برف های فوقانی سرازیر شود، بنابراین با ایجاد موانعی در یک متری بالای گودال ازاین اتفاق جلوگیری نمایید.مسأله دیگر بعد از کندن گودال و رسیدن به مصدوم، خارج کردن اوست:
بهمن زده را به صورت ناگهانی از زیر برف بیرون نکشید، زیرا اولاً ممکن است از ناحیه ستون فقرات و نخاع دچارشکستگی باشد.ثانیاً بهمن زده به دلیل قرار گرفتن زیر توده های برف، تحت فشاری است که نباید سریعاً از آن خارج شود، بلکه برای عادت کردن تدریجی بدن او به فشار طبیعی، باید برف ها را به مرور از روی او کنار زده و فشار را آرام آرام ازروی او بردارید. اینکار را با توجه به وزن برف باید انجام داد، هر چه برف سنگی نتر باشد، بیشتر باید صبر کرد.دقت کنید که بهمن های آبکی به سرعت یخ م یزنند و سرمای شدیدی را به بهمن زده اعمال م یکنند، پس در این مورد کمی تعجیل مناسب است.گردن او را حرکت ندهید و کمرش را خم نکنید، زیراممکن است دچار آسی بهایی در ناحیه مهره های گردن یاکمر شده باشد، پس طبق شکل دست ها را به زیر بدن او ببرید و با یک حرکت کاملاً هماهنگ، وی را بلند کنید.دقت کنید حتی یک سانتیمتر حرکت نادرست می تواند باعث فلج شدن مصدوم شود.

-4 در خارج کردن مصدوم، حتی اگر گردن و کمر او سالم است، خشونت به خرج ندهید، زیرا تکا نها و فشارهای
بی مورد می تواند باعث ضایع شدن اعضای بدن شخص سرمازده و حتی مرگ وی شود.

-5 مصدوم را از محدودۀ بهمن دور کنید.

منبع جزوات فدراسیون کوهنوردی گردآوری:آزاده لسانی

دانش هواشناسی(شناخت بادها)

دانش هواشناسی(شناخت بادها)
بی‌گمان یکی از مهمترین ابزارهایی که یک کوهنورد باید بدان مسلط باشد، دانش هواشناسی کوهستان و آگاهی او از تغییرات و تلاطمات جوی است. دانشی که آگاه نبودن از آن می‌تواند به قیمت زندگانی تمام شود. چه بسا خفته در خاکانی که می‌توانستند با سود جستن از این دانش، سال‌ها از زندگی و مواهب آن بهره گیرند.
هدف از این نوشتار، اطلاعی کوتاه و فراگیر در باره پدیده‌های جوی در کوهستان است. امیدواریم که سودمند قرار گیرد.

1 _ امواج کوهستان و تلاطم در هوای صاف
الف _ امواج کوهستان (Mountain waves or Lee waves)
هنگامی‌که باد از فراز کوهستان می‌گذرد، در جهت پشت به باد کوه تلاطم شدیدی ایجاد می‌شود. نوعی از این تلاطم چرخش rotor نام دارد. شرایط مطلوب برای شکل‌گیری امواج نیرومند کوهستان، به ویژه در حالت حاکمیت یک سامانه پرفشار (پادچرخندی) عبارتند از:
یک لایه همدما یا وارونگی که میان دو لایه ناپایدار کم‌فشار قرار می‌گیرد.
بادی با سرعت 20 گره (حدود 10 متر بر ثانیه) که رو به بالا حرکت کرده و با افزایش ارتفاع، سرعت آن هم افزایش می‌یابد.

ب _ تلاطم در هوای صاف(CAT=Clear Air Turbulence)
تلاطم بر فراز لایه مرزی‌سیاره‌ای PBL را که هیچ‌گونه پیوند مستقیمی با ابرها نداشته باشد را تلاطم در هوای پاک CAT می‌نامند. یک CAT معمولا با برش عمودی باد (wind shear) و وارونگی دما همراه است. در حالی‌که بر فراز آن منطقه هم‌گرایی و یا واگرایی رودبادها (jet stream) به ویژه در سمت پشت به باد کوه، قرار دارد. این امواج در ارتفاع‌های گوناگون و با فاصله گرفتن از منشاء، تغییر می‌کنند. یک CAT نه فقط در ارتفاع بالا، بلکه در ارتفاعات پایین هم خطرآفرین است.
برش باد wind shear:
تغییر سریع و ناگهانی در سرعت و جهت باد که معمولا با تلاطم شدید همراه است.

2 _ باد دره و باد کوه
الف _ باد دره (دره‌بادها) Valley wind
دره‌ها، چرخه باد ویژه خود را دارند، که معمولا از باد غالبی که بر فراز آن می‌وزد مستقل است. جهت وزش آن مجاور سطوح دره و صرف‌نظر از چرخه عمومی بادها، روبه‌بالا است. اما اگر سرعت باد بیشتر از 20 گره (حدود 10 متر بر ثانیه) شود، در جهت مخالف باد دره، جریان مهمی رو به پایین و تلاطم‌های شدیدی ایجاد خواهد شد. از این رو هواپیماهای سبک و ‌بال‌گردها برای کاهش ریسک ناشی از تلاطم باید پیش از آغاز چرخش، با زدن یک نیم‌دایره از روی دره رد شوند.

ب _ باد کوه (کوه باد) Mountain wind
این باد برعکس باد دره بوده و از بالای کوه هوای سرد و سنگین را به سمت دره می‌برد.

3 _ باد کوه‌دشت و باد دشت‌کوه
الف _ باد کوه‌دشت (Katabatic winds)
معمولا در غروب شکل می‌گیرد و تا پیش از برامدن خورشید ادامه خواهد داشت. این باد نتیجه سُر خوردن هوای سرد و سنگین از فراز کوه به سوی دشت، از سمت شیب‌های رو به پایین است. در تحت برخی شرایط، باد کوه‌دشت می‌تواند به نسیمی توانمند در دل شب تبدیل گردد که نویدبخش بامدادی گرم است.

ب _ باد دشت‌کوه (Anabatic winds)
در طی ساعات روز هنگامی شیب‌های دامنه کوه‌ها گرم‌تر از ژرفای دره‌ها می‌شوند، وزیدن این باد آغاز می‌شود. تفاوت گرمایی هوای مجاور دامنه‌ها، موجب حرکت صعودی آن به بالادست شیب می‌شود. سرعت وزش این باد می‌تواند حتی به 10 گره ( حدود پنج متر بر ثانیه) هم برسد.
حداکثر ارتفاع بادهای کوه‌دشت و دشت‌کوه حدود دویست متر بر فراز دامنه‌های کوهستان است. این دو باد، چرخه‌ای محدود میان هوای مجاور کوه و هوای مجاور دشت، در نزدیکی یکدیگر است.

4 _ نسیم دریاچه Lake breeze
این نسیم حالت خفیف نسیم دریا به ساحل See breeze در طول روز و نسیم ساحل به دریا Land breeze در طول شب است که موجب بروز رطوبت در هوای مجاور دریاچه می‌شود. در طول روز سطح خشکی بیشتر از سطح آب گرم می‌شود که موجب بروز نسیمی از سوی دریاچه به سوی ساحل Lake breeze شده و در طی شب هوای مجاور خشکی زودتر از هوای مجاور آب سرد می‌شود که منجر به بروز نسیمی از خشکی به سوی دریاچه Land breeze می‌شود.
در صورت صعود از صخره‌ای در نزدیکی یک دریاچه، باید همواره جریاد هوایی رو به بالا در طی روز و جریان هوایی رو به پایین در طول شب را در نظر گرفت.

5 _ ابرها
معمولا حرکت روبه‌بالای هوای مرطوب پیش‌نیاز تشکیل ابر است. پدیده‌ای که در کوهستان به فراوانی رخ می‌دهد. حرکت روبه‌پایین نیز بر خلاف آن عمل می‌کند. هوای روبه‌بالا منبسط شده، به‌طور بی‌دررو سرد شده و اگر رطوبت کافی به همراه داشته باشد، مقداری از بخار آب موجود در آن سرد شده و تشکیل ریزقطره‌های ابر را می‌دهد. هر متر مکعب ابر غلیظ حدود 5/0 گرم آب در خود دارد.
دمای معمولی این ریزقطره‌ها 10- تا 15- درجه سانتیگراد است اما در ارتفاع بالا و فشار کم این ریزقطره‌ها می‌توانند تا حدود دمای 40- درجه سانتیگراد هنوز مایع باشند. این قطره‌ها را قَطرَک‌های اَبَرسَرد یا supercoold droplet می‌نامند. از این دما به بعد هر قطره آبی در اثر پدیده انجماد خودبه‌خودی self nucleation یخ خواهد زد.
ابرهای خانواده کومولوس به ویژه Cb بسیار خطرآفرین هستند. با مشاهده آنها باید از صعود صرف‌نظر نموده به نزدیکترین پناهگاه مراجعت کرد. خلبانان در باره ابرهای Cb می‌گویند: برای زنده‌ماندن از Seabees پرهیز کنید.
تلاطم در ابرها به قرار زیر است.
نوع ابر: st تلاطم: بی اهمیت
نوع ابر: ci,cs,cc,ac,as تلاطم:هیچ یا بی اهمیت . مگر در زمان تشکیل ابر cb
نوع ابر: sc تلاطم:ملایم
نوع ابر: ns تلاطم:ملایم اما در پایه ابر شدید
نوع ابر:cu,tcu,cb تلاطم:معمولاشدید.اما در حالت انفجار روبه پایین مصیبت بار و فاجعه ساز

6 _ توفان تندری Thunderstorm
توفان‌های تندری و آذرخش که توسط ابرهای Cb به ویژه نوع سندانی آن anvil cloud ایجاد می‌شود، و نتیجه تخلیه بار الکتریکی الکتریسته ساکن میان ابر و ابر و یا ابر و زمین است، تحت هر شرایطی خطرناک و آسیب‌رسان است. پس از مشاهده آنها، عاقلانه‌ترین کار، گریز به نزدیکترین پناهگاه است.

7 _ مه (Fog [FG])
حریر مه بر رخسار کوه، مه در اثر سرد شدن هوای مرطوب رخ می‌دهد. یک تیرگی جوی در سطح زمین که به وسیله آویزش قطرک‌های آب، همراه و یا بدون همراهی ذرات دود، که دید را به زیر 1000 متر محدود می‌کند، مه می‌نامند. همچنین اگر دید بیش از 1000 متر باشد، آن‌را mist (دمه، تاری‌شم)می‌نامند. دودمه را که بیشتر در شهرهای با آلودگی هوایی بالا رخ می‌دهد را smoke fog می‌نامند. مه به روش‌های زیر تشکیل می‌شود.
الف _ مه تابشی: Radiation fog
بیشتر هنگامی که هوای مرطوب در شبی بدون ابر، پس از بارندگی، تحت یک سیستم پرفشار قرار گیرد آنگاه مه تابشی رخ می‌دهد. دمای هوای مرطوب در مجاورت زمین سرد و در شرایط چگالش به سرعت به دمای نقطه شبنم می‌رسد. بهترین سرعتی هم که باد می‌تواند داشته باشد شرایط بدون باد calm، و یا 2 تا 6 گره، 1 تا 3 متر بر ثانیه است. اگر در این شرایط دود هم وجود داشته باشد، دودمه smog نامیده می‌شود. حداکثر ارتفاع این نوع مه 300 متر است. مه جنگل‌ها بیشتر از این نوع است.
ب _ مه فرارفتی: Advection fog
هنگامی که هوای گرم و مرطوب توسط باد به روی یک سطح سرد آورده می‌شود و دمای آن‌را تا نقطه شبنم پایین می‌آورد. مه کنار دریا و مه بادهای دره بیشتر از این نوع است. بهترین سرعت باد 5 تا 15 گره است.
پ _ مه تبخیری: evaporation fog
در اثر چگالش سریع بخار آب از سطح به هوای اشباع شده رخ می‌دهد. مه روی جاده پس از بارندگی و یا مه جنگل‌های گرمسیر از این نوع هستند.
ت _ مه یخ‌زدگی: freezing fog
در اثر یخ‌زدگی قطرک‌های آب رخ می‌دهد. دمای هوا بین 24- تا 45- درجه سانتیگراد و ارتفاع بالاتر از حدود 8000 متری از سطح دریا. این نوع مه به ویژه در اثر حرکت هواپیما و برخورد آن با ذرات آب اَبَرسَرد رخ می‌دهد.
ث _ مه جبهه‌ای: front fog
مه‌ای‌است در مقیاس گسترده، که در اثر حرکت و فعالیت جبهه‌های سرد، گرم و اکلوده رخ می‌دهد.

8 _ ابر کوه‌کُلاه و ابر غلتان
الف _ کوه‌کُلاه، (Cap Cloud)،
فراز دماوندش از ابر بود تو گویی زبرکوه پوشیده خود
چو پوشید سر را به ابری پناه و را خواند باید کنون گه کلاه
ابری که گاه و بیگاه بر فراز قله کوه‌های بلند، مانند دماوند، به چشم می‌خورد و همچون کلاهی قله را در بر می‌گیرد. این ابر که به واژه لاتینی Pileus نام‌گذاری شده است، ابری است کوچک و افقی که می‌تواند به شکل ابرهای کومه‌ای (= گل کلمی) کومولوسCumulus یا کومولونیمبوس (کومولوس باران‌زا) Cumulonimbus نمایان شود. ابر مولد آن می‌تواند به شکل یک روکش پدیدار شده باشد. این ابر پایدار نبوده و به سرعت تغییر شکل می‌دهد. شکل‌گیری آنها به‌ویژه در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر در اثر حرکت سریع و روبه‌بالای هوای مرطوب رخ می‌دهد. این حرکت سریع رو‌به‌بالا باعث می‌شود که دمای هوا از دمای نقطه شبنم dew point پایین‌تر بیاید. این ابر معمولا نشان‌دهنده هوای با تغییرات شدید و ناپایدار چشمگیر در آب‌وهوا هستند. یک چنین ابری که در بالا به شکل گل کلم است، اغلب به شکل یک کومولونیمبوس در آمده و نشان‌دهنده حرکت سریع روبه‌بالای جریان‌های هوایی در کوهستان است.
ب _ ابر غلتان، (رخش‌ابر) Roll Cloud
چورخش ابر آمد فرود از فراز دگرگونه افراخت آهنگ ساز
بپیچیدو از بیخ زو بر کنید هر آن بودنی را که در راه دید
ابری است که همانند یک استوانه از فراز کوه به سوی دره سر می‌خورد و تلاطم‌های خطرناکی ایجاد می‌کند. یک ابر غلتان، یک ابر لوله‌ای شکل، از خانواده ابرهای کمانی شکلArcus Cloud است که غالبا در جبهه هوای سرد با توفان تندری و آذرخش همراه می‌شود. ابر غلتان همچنین می‌تواند نمایانگر فعالیت‌ جریان‌های هوایی شدید روبه پایین Microburst باشد. ابرهای غلتان ویژه کوهستان هستند. حتی در کوهستان هم این ابر بسیار خطرناک کم دیده می‌شود. آنها از پایه ابرهای تندرزا و یا ابرهای دیگر کاملا جدا هستند. از این‌رو است که آنها متفاوت از دیگر ابرها هستند. ابرهای غلتان معمولا بر روی محور افقی خود می‌چرخند، اما اگر بر روی محور دیگری بچرخند، نباید با ابرهای قیفی شکل funnel clouds که زایینده گردباد Tornado است اشتباه شود.

9 _ انفجار رو به پایین microburst
یک سقوط سنگین و غلیظ از هوای سرد چگال، و معمولا از یک ابر در حال گذر را downburst می‌نامند. اگر این رخداد در مقیاس بزرگ اتفاق بیافتن آن‌را macro burst و اگر در مقیاس کوچک خردهواشناسی رخ دهد آن‌را microburst می‌نامند. این اتفاق در کمتر از 10 دقیقه و معمولا بین 3 تا 5 دقیقه رخ می‌دهد، و منجر به برش یا شکاف هوایی دهشت‌باری در جهت‌های افقی و عمودی می‌شود. این رخداد می‌تواند "خشک" و یا "تر" همراه با قطره‌های کوچک باران تا رگبار سنگین باشد. حلقه‌های چرخش این انفجار در نزدیکی سطح زمین به خوبی دیده می‌شود. این پدیده، به ویژه برای خلبانان، چتربازان و صخره‌نوردان بسیار خطرناک است. یکی از نشانه‌های این رخداد بسیار خطرناک، ابر غلتان است.
خطرناک‌ترین محل در محورهای افقی این انفجار قرار دارد.جایی که سرعت باد در زمان کوچکی به بیش از 150 گره (حدود 75 متر در ثانیه) می‌رسد. بیشترین توان این انفجار در حدود 30 متری سطح زمین رخ می‌دهد. انفجار روبه‌پایین در زیر 5% تا 10% ابرهای Cb اتفاق می‌افتد. بیشترین محدوده اثر افقی این حدود 4 کیلومتر است. با دوبرابر شدن سرعت سقوط هوا، microburst به یک macro burst تبدیل می‌شود.
گردآورنده(آزاده لسانی)

جهت یابی بدون قطب نما

جهت یابی بدون قطب نما
چگونه بدون قطب‌نما گم نشويم؟
فرض كنيد شما گم شده‌ايد و وسط ناكجا آباد ايستاده‌ايد و نمي‌دانيد چه بايد بكنيد. دو نكته مهم را در لحظه‌اي كه احساس مي‌كنيد گم شده‌ايد فراموش نكنيد:
اول اين كه آرامش خودتان را حفظ كنيد و ديگر اين كه عاقلانه فكر كنيد. شما مي‌توانيد مدت‌ها بدون غذا زندگي كنيد. فقط بايد آب پيدا كنيد.
اقدامات اوليه در این مطلب بيشتر از اين كه بخواهيم بدانيم چه مهارت‌هايي براي زنده ماندن لازم است، سعي مي‌شود نحوه يافتن راه بدون استفاده ازقطب‌نما را ياد بگيریم.
براي شروع بد نيست از يك ارتفاع بالا برويد و خوب اطراف را ببينيد. سعي كنيد تا ردي از عبور انسان را در حوالي خود پيدا كنيد. اگر چيزي پيدا نكرديد بهتر است تصميم بگيريد كه در كدام مسير بايد حركت كنيد.
اگر نقشه‌اي در دست نداريد سعي كنيد عوارض طبيعي اطرافتان را بر روي يك كاغذ بكشيد. شمال و جنوب را همان‌طور كه كمي پايين‌تر خواهيم گفت روي آن مشخص كنيد. اگر هم نقشه داريد مكان خود را تعيين كنيد.
يادتان باشد قرار نيست يبشتر از تواناييتان از ارتفاع بالا برود. اگر خسته بوديد بايد كمي استراحت كنيد و با كمي فكر كردن راه ديگري را براي جمع آوري اطلاعات جهت نجات بدست بياورید.
آسمان آبي و ابر سفيد
با يك روش بسيار دقيق شروع مي‌كنيم. اين روش نياز به آسمان صاف و زمان زياد دارد. يكي از محاسن اين روش اين است كه احتياج به هيچ وسيله‌ خاصي (كه در طبيعت نيست) ندارد. يك شاخه درخت يك متري، دو قلوه سنگ يك اندازه و يك سنگ بزرگتر و چيزي كه شبيه به ريسمان برايتان عمل كند همه وسايلي است كه نياز داريد.
در طول روز قبل از ظهر شاخه يك متري را به صورت عمودي درون زمين فرو ببريد. زمين مورد استفاده براي اين روش بايد كاملا صاف باشد. در مرحله بعد در انتهاي سايه شاخه يك متري يكي از قلوه سنگ‌ها را قرار دهيد. ريسمان را در انتهاي ديگر چوب جايي كه به زمين فرو رفته است ببنديد. سنگ بزرگتر را به ريسمان گره بزنيد و از اين طريق يك دايره روي خاك ترسيم كنيد.
حالا نوبت صبر كردن است. آنقدر صبر كنيد كه هوا رو به تاريكي برود. در طول روز سايه‌ شاخه درخت بلند است هر چه به سمت ظهر مي‌رويد سايه‌ها كوتاهتر مي‌شود و بعد از ظهر روند بلند شدن سايه‌ها باز هم تكرار مي‌شود.
وقتي سايه در كوتاهترين حد خود قرار دارد بايد با يكي از قلوه سنگ‌ها در انتهاي سايه شاخه درخت نشانه(ظهر) قرار دهيد. سمتي كه شاخه سايه‌اش كوتاهتر است در نيم كره شمالي زمين، شمال را نشان مي‌دهد. به راحتي مي‌توان جنوب و شرق و غرب را پيدا كنيد. با تقسيم بندي مناطق بدست آمده مي‌توان ساعت درست كرد. اين روش بسيار سريع است و همه چيز را به صورت تقريبي به شما نشان مي‌دهد.
ستاره‌اي از سرزمين‌ سرد

در طول شب مي‌توانيد از طريق ستاره‌ها مسير خود را پيدا كنيد و در عين حال مواظب راه رفتن خود در تاريكي باشيد چرا كه هم ممكن است ليز بخوريد هم اين كه ستاره‌ها را گم كنيد و بي‌جهت دور خود بچرخيد.
وقتي در نيم كره شمالي گم شده‌ايد ستاره قطبي اولين چيزي است كه بايد پيدايش كنيد. يكي از ساده‌ترين راه‌هاي پيدا كردن آن، ديدن صورت فلكي دب اكبر(خرس بزرگ) است.
آن را به صورت يك ملاقه هم مي‌توان در آسمان يافت. اگر فاصله دو ستاره آخر اين صورت فلكي را 5 برابر كنيد به ستاره قطبي مي‌رسيد. ستاره قطبي خود اولين ستاره صورت فلكي دب اصغر يا خرس كوچك است. در نيم كره جنوبي بايد صورت فلكي صليب جنوبي را پيدا كيند از آنجايي كه من هرگز پايين‌تر از خط استوا نرفته‌ام نمي‌توانم در پيدا كردن آن توضيحي بدهم.

ديجيتال بهتر است يا آنالوگ
راه ديگر استفاده از ساعت مچي آنالوگ است. با استفاده از زمان مي‌توانيد جهت شمال يا جنوب را پيدا كنيد. ساعت را دقيقا روبروي خود نگه داريد. و عقربه ساعت شمار ( عقربه كوچكتر) هماني كه با رنگ قرمز در تصوير نشان داده شده است را به طرف خورشيد نشانه بگيريد. زاويه بين ساعت 12 و يك را به دو قسمت تقسيم كنيد. امتداد اين ميانه جنوب است. اين روش براي زماني خوب است كه در حوالي نيمروز قرار داريد.
اين روزها خيلي‌ها ساعت ديجيتال استفاده مي‌كنند. اگر شما هم مثل من ساعت آنالوگ نداريد، روي كاغذ يك ساعت عقربه‌دار نقاشي كنيد و طبق روش بالا عمل كنيد.
از روشي كه گفته شد مي‌توان در روز‌هاي ابري هم استفاده كرد. مهم پيدا كردن مكان خورشيد در آسمان است.

قطب نماي سوزني
اگر بخواهيد براي خود قطب‌نما درست كنيد احتياج به يك سوزن نازك و يك ليوان آب داريد. سوزن مي‌تواند روي آب شناور باشد اگر آن را به آرامي روي سطح آب قرار دهيد فقط بايد كمي صبوري به خرج بدهيد.
سه راه براي قرار دادن سوزن بر روي آب وجود دارد: سوزن را روي يك تك كاغذ قرار دهيد. چه كاغذ شناور بماند يا فرو برود هيچ مشكلي ايجاد نخواهد شد. اگر كاغذ در آب فرو برود سوزن روي آب شناور مي‌ماند. اگر روي سوزن كمي روغن بماليد كار برايتان آسان‌تر مي‌شود. سوزن را با جنگال هم مي‌توان به آرامي وارد آب كرد طوري كه غرق نشود.
چگونه يك قطب‌نماي سوزني بسازيم
قبل از اين كه سوزن را در آب بيندازيد با مالش دادن آن در یک جهت به آهن‌ربا، چاقو و یا مالیدن آن فقط در یک جهت به پارچه‌ ابریشمی یا پنبه‌ای، سوزنْ مغناطیسی یا قطبی درست كنيد. مانند سوزن قطب‌نما.
مثلاً با 30 بار مالش دادن سوزن به آهنربا از طرف خودتان به سمت بیرون، سوزن به اندازه‌ کافی خاصیت آهنربایی پیدا می‌کند. همچنین مالش سر سوزن از پایین به بالا بر پارچه‌ ابریشمی باعث می‌شود که سر سوزن نقطه شمال را نشان دهد). حتی می‌توانید آن ‌را در یک جهت میان موهای سر خود بکشید. توجه کنید که همیشه فقط در یک جهت مالش دهید.
حال اگر آن‌ را روی یک چوب‌ پنبه یا پوشال کوچک قرار دهید (سوزن را به چوب‌پنبه چسب بزنید، یا درون آن فرو کنید؛ یا در دو طرف سوزن چوب‌پنبه‌هایی کوچک فرو کنید)، و روی آب (آب راکد یا ظرفی پر از آب) شناور كنيد، مانند یک قطب‌نما عمل می‌کند، و سر سوزن رو به شمال می‌چرخد.
بدون سايه بالا سر
اما اگر سايه‌اي در كار نبود با نشانه‌هايي كه در طبيعت است نيز مي‌توان راه را پيدا كرد. اولين راه در جايي به دردتان خواهد خود كه تعداد زيادي درخت و گياه وجود داشته باشد.
شاخه‌هاي درختان بيشتر رو به جنوب كه آفتاب بيشتري دارد رشد مي‌كنند . البته در يك نگاه كلي مي‌توان پي به اين موضوع برد بنابراين درختان را به صورت تكي برانداز نكنيد.
خزه‌هايي كه روي تنه درختان رشد مي‌كند بيشتر گرايش به سمت شمالي درخت دارند تا سمت جنوب آن؛ پس سمت شمالي درخت رطوبت بيشتري دارد.
اگر با تنه برديده يك درخت مواجه شديد به خط‌هاي درون تنه توجه كنيد. سمت جنوب درخت كه بيشتر از آفتاب بهره‌مند است، بيشتر رشد مي‌كند.
در بهار برف سمت جنوبي كوه‌ها زود‌تر از سمت شمالي آنها آب مي‌شود. همچنين گياهاني كه سمت جنوبي كوهستان رشد مي‌كنند از گياهان سمت شمال ساقه‌هاي كلفت‌تري دارند. ميوه‌هاي سمت شمال ديرتر از سمت جنوب كوهستان مي‌رسند.
نشانه‌هاي موجود در طبيعت به تنهايي نبايد مورد استفاده قرار گيرد چرا كه اين نشانه‌‌ها با عوامل دیگر مثل باد تغيير مي‌كند.
حيوانات هم مي‌توانند در يافتن شمال و جنوب به ما كمك كنند. مثلا مورچه‌‌ها خاك لانه‌هايشان را در سمت جنوبي لانه مي‌ريزند تا شايد بعد از ظهر‌ها از سايه آن تل خاك استفاده كنند و سنجاب و داركوب لانه‌هايشان را در سمت شرقي درخت مي‌سازند.

گردآورنده(آزاده لسانی)