کوههای ایران
1. رشته كوههاي البرز
2. رشته كوههاي زاگرس
3 .كوههاي ممتد مركزي
4. كوههاي خراسان
5 .كوههاي كرمان
6 .كوههاي نوار مرزي آذربايجان غربي
7 .كوههاي كردستان و لرستان
8 .قلل منفرد
البرز از 5 قسمت بشرح ذيل تشكيل مي گردد كه از شرق به غرب عبارتند از:
الف: ساختار البرز شرقي
ب: ساختار رشته فيروز كوه
ج: البرز مركزي
د: البرز غربي
ه: كوههاي گيلان
كه در ذيل به صورت اختصار به معرفي قلل مهم هر بخش و جدا سازنده هاي آن از ساير ارتفاعات اشاره خواهيم كرد.
1.رشته کوههای البرز:
2. رشته كوههاي زاگرس
3 .كوههاي ممتد مركزي
4. كوههاي خراسان
5 .كوههاي كرمان
6 .كوههاي نوار مرزي آذربايجان غربي
7 .كوههاي كردستان و لرستان
8 .قلل منفرد
البرز از 5 قسمت بشرح ذيل تشكيل مي گردد كه از شرق به غرب عبارتند از:
الف: ساختار البرز شرقي
ب: ساختار رشته فيروز كوه
ج: البرز مركزي
د: البرز غربي
ه: كوههاي گيلان
كه در ذيل به صورت اختصار به معرفي قلل مهم هر بخش و جدا سازنده هاي آن از ساير ارتفاعات اشاره خواهيم كرد.
1.رشته کوههای البرز:
الف: البرز شرقي:
البرز شرقي ناحيه بسيار بزرگ و وسيعي را پوشش داده است در سراسر نواحي جنوبي آن كه عموماً آب و هواي بيابان گرمسير بر آن حاكم است شهرهاي شاهرود، سمنان و دامغان و گرمسار قرار دارند و اين كوهها بسوي شمال امتداد يافته به جنگلهاي حد فاصل شهرهاي علي آباد كتول تا بابل قسمتي مي گردند .بخش بزرگ كوهستان البرز شرقي از دو قسمت مهم ارتفاعات برخوردارند قسمت اصلي و مرتفع آن در شمال شهرستان شاهرود با قلل شاهوار 4000 متري وشاهكوه 3850 متري و قلل چالويي، كاه كشان و يزدگي و در قسمت غربي اين رشته كوه ها قلل نروا 3850 متري و نرو و قلل قدمگاه، سائو و لعاي ج اي دارندكه حدفاصل اين دو قسمت بخصوص در شمال دامغان را رشته كوههاي كم ارتفاع برن مو را پوشش داده است.
البرز شرقي ناحيه بسيار بزرگ و وسيعي را پوشش داده است در سراسر نواحي جنوبي آن كه عموماً آب و هواي بيابان گرمسير بر آن حاكم است شهرهاي شاهرود، سمنان و دامغان و گرمسار قرار دارند و اين كوهها بسوي شمال امتداد يافته به جنگلهاي حد فاصل شهرهاي علي آباد كتول تا بابل قسمتي مي گردند .بخش بزرگ كوهستان البرز شرقي از دو قسمت مهم ارتفاعات برخوردارند قسمت اصلي و مرتفع آن در شمال شهرستان شاهرود با قلل شاهوار 4000 متري وشاهكوه 3850 متري و قلل چالويي، كاه كشان و يزدگي و در قسمت غربي اين رشته كوه ها قلل نروا 3850 متري و نرو و قلل قدمگاه، سائو و لعاي ج اي دارندكه حدفاصل اين دو قسمت بخصوص در شمال دامغان را رشته كوههاي كم ارتفاع برن مو را پوشش داده است.
ب: رشته فيروز كوه:
رشته كوههاي موسوم به فيروز كوه بصورت نواري عمودي شكل و فشرده از شمال حدفاصل در شهرستان بابل تا آمل و از جنوب حدفاصل در شهر فيروز كوه ودماوند قرار دارند دره عميق، رودخانه هراز سراسر جناح غربي اين كوهستان را از البرز مركزي جدا مي سازد و در شرق اين ناحيه نيز رودخانه هاي تالارد، حبله رود به جداسازي اين قسمت از كوهستان عظيم البرز شرقي كمك بسزايي نموده اند.كوههاي جنوبي فيروز كوه غالباً حالت كوهستان و فاقد درخت و بالعكس هرچه به نواحي شمالي نزديكتر مي شويم جنگل و درختزار پوشش غالب اين نواحي راشامل مي گردند. از جمله مهمترين قلل اين منطقه مي بايست از قلل بسيار مشهودي چون دوبرار 4250 متر و زرين كوه 3850 متر و ميشينه گرگ 4050 متر و قلل بوم- امنيه- هلزم- پاشوره- و سواد كوه را نام برد.
رشته كوههاي موسوم به فيروز كوه بصورت نواري عمودي شكل و فشرده از شمال حدفاصل در شهرستان بابل تا آمل و از جنوب حدفاصل در شهر فيروز كوه ودماوند قرار دارند دره عميق، رودخانه هراز سراسر جناح غربي اين كوهستان را از البرز مركزي جدا مي سازد و در شرق اين ناحيه نيز رودخانه هاي تالارد، حبله رود به جداسازي اين قسمت از كوهستان عظيم البرز شرقي كمك بسزايي نموده اند.كوههاي جنوبي فيروز كوه غالباً حالت كوهستان و فاقد درخت و بالعكس هرچه به نواحي شمالي نزديكتر مي شويم جنگل و درختزار پوشش غالب اين نواحي راشامل مي گردند. از جمله مهمترين قلل اين منطقه مي بايست از قلل بسيار مشهودي چون دوبرار 4250 متر و زرين كوه 3850 متر و ميشينه گرگ 4050 متر و قلل بوم- امنيه- هلزم- پاشوره- و سواد كوه را نام برد.
ج: البرز مركزي:
از فشرده ترين ناحيه كوهستان البرز از حيث كثرت ارتفاعات را در اين منطقه مي بايست نام برد در اين ناحيه كوهستان مرتفع كه در رودخانه هراز آنرا از سمت شرق و دره رودخانه كرج و چالوس آنرا از غرب جدا مي سازد در حدفاصل شهرهاي آمل و چالوس در كناره درياي مازندران و از جنوب در حد فاصل شهر كرج تا تهران و دماوند شامل مي گرداند.ناحيه كوهستاني البرز مركزي نيز چون ساير ارتفاعات اين ناحيه از نوار جنگلي در قسمت شمالي و ناحيه كوهستان جنوبي آن تشكيل گرديده داراي قلل مهم ومشهود چندي است كه از جمله مهمترين آنها مي بايست از:دماوند 5678 و آزاد كوه 4390 متر و خلنو 4375 متر و قلل فرهنگ- كلون بستك- سي چال- آسان كوه- مهرچال- جانستون- دو خواهرون- دردشت- گرگ -توچال و گل زرد نام برد.
از فشرده ترين ناحيه كوهستان البرز از حيث كثرت ارتفاعات را در اين منطقه مي بايست نام برد در اين ناحيه كوهستان مرتفع كه در رودخانه هراز آنرا از سمت شرق و دره رودخانه كرج و چالوس آنرا از غرب جدا مي سازد در حدفاصل شهرهاي آمل و چالوس در كناره درياي مازندران و از جنوب در حد فاصل شهر كرج تا تهران و دماوند شامل مي گرداند.ناحيه كوهستاني البرز مركزي نيز چون ساير ارتفاعات اين ناحيه از نوار جنگلي در قسمت شمالي و ناحيه كوهستان جنوبي آن تشكيل گرديده داراي قلل مهم ومشهود چندي است كه از جمله مهمترين آنها مي بايست از:دماوند 5678 و آزاد كوه 4390 متر و خلنو 4375 متر و قلل فرهنگ- كلون بستك- سي چال- آسان كوه- مهرچال- جانستون- دو خواهرون- دردشت- گرگ -توچال و گل زرد نام برد.
د: البرز غربي:
منطقه كوهستان البرز غربي پس از ناحيه شرقي البرز از وسعت زيادي برخوردار است كه وجود رشته كوههاي تخت سليمان (علم كوه ) بر جاذبه هاي آن دوچندان افزوده است. ناحيه كوهستاني البرز غربي نيز از سمت شرق توسط وردخانه هاي كرج-چالوس از البرز مركزي جدا و از سمت غرب سراسر آنرا درهرودخانه سفيد رود در مي نوردد. شهرستان چالوس در قسمت منتهي اليه شرقي و رشت در حد نهايي غربي آن قرار دارد و از جنوب نيز حدفاصل شهرهاي كرج -قزوين-لوشان و بنصيل مي باشد.از جمله مهمترين شاخصه هاي البرز غربي وجود سه رودخانه عظيم سه هزار- شاهرود و طالقان رود در عمق اين ناحيه مي باشد همچنين آثار تاريخي دوره هاي اسلامي و قبل از آن زينت بخش اين ناحيه بزرگ مي باشد.از جمله قلل مهم اين منطقه نيز مي بايست از علم كوه 4850 متر- تخت سليمان 4650 متر- شاه البرز 4200 متر- كهار 4050 متر و قلل ناز- چالون- سياه كمان -كرماكوه- ماسه چال- هفت خاني- خرسان- سيالان- خشچال و درفك نام برد.
منطقه كوهستان البرز غربي پس از ناحيه شرقي البرز از وسعت زيادي برخوردار است كه وجود رشته كوههاي تخت سليمان (علم كوه ) بر جاذبه هاي آن دوچندان افزوده است. ناحيه كوهستاني البرز غربي نيز از سمت شرق توسط وردخانه هاي كرج-چالوس از البرز مركزي جدا و از سمت غرب سراسر آنرا درهرودخانه سفيد رود در مي نوردد. شهرستان چالوس در قسمت منتهي اليه شرقي و رشت در حد نهايي غربي آن قرار دارد و از جنوب نيز حدفاصل شهرهاي كرج -قزوين-لوشان و بنصيل مي باشد.از جمله مهمترين شاخصه هاي البرز غربي وجود سه رودخانه عظيم سه هزار- شاهرود و طالقان رود در عمق اين ناحيه مي باشد همچنين آثار تاريخي دوره هاي اسلامي و قبل از آن زينت بخش اين ناحيه بزرگ مي باشد.از جمله قلل مهم اين منطقه نيز مي بايست از علم كوه 4850 متر- تخت سليمان 4650 متر- شاه البرز 4200 متر- كهار 4050 متر و قلل ناز- چالون- سياه كمان -كرماكوه- ماسه چال- هفت خاني- خرسان- سيالان- خشچال و درفك نام برد.
ه: كوههاي گيلان:
آخرين بخش از رشته كوه هاي البرز را كوههاي گيلان تشكيل مي دهند اين كوهها كه بالعكس ساير نواحي البرز از ارتفاع كمي بهره مند مي باشند با حالتي نيمه جنگلي در حدفاصل رودخانه سفيد رود تا آستارا و اردبيل قرار دارند شهرستان رشت در شمال اين ناحيه و دره رودخانه قزل اوزني و سفيد رود و شهرستان آب برو خلخال در جنوب و جنوب غربي آن ديده مي شوند اين منطقه نيز داراي قلل مرتفع مهمي چون شاه معلم 3050 متر و سفيد كوه 3350 متر و قلل پشته كوه- بغروداغ و لاس پشته مي باشد.
آخرين بخش از رشته كوه هاي البرز را كوههاي گيلان تشكيل مي دهند اين كوهها كه بالعكس ساير نواحي البرز از ارتفاع كمي بهره مند مي باشند با حالتي نيمه جنگلي در حدفاصل رودخانه سفيد رود تا آستارا و اردبيل قرار دارند شهرستان رشت در شمال اين ناحيه و دره رودخانه قزل اوزني و سفيد رود و شهرستان آب برو خلخال در جنوب و جنوب غربي آن ديده مي شوند اين منطقه نيز داراي قلل مرتفع مهمي چون شاه معلم 3050 متر و سفيد كوه 3350 متر و قلل پشته كوه- بغروداغ و لاس پشته مي باشد.
2 .رشته كوه هاي زاگرس:
رشته عظيم زاگرس سوي بزرگ و مرتفع و پهناور حدفاصل دشتهاي خوزستان و عراق تا نواحي مركزي ايران را تشكيل مي دهد اين سلسله كوهها ب ا وسعتي پهناور از جهت شمال غربي به سوي جنوب شرقي از رشته كوه ها و خط الراس هاي فراوان به وجود آمده اند رشته زاگرس با توجه به دست يابي به 3 منطقه كوهستاني مهم از نقطه نظر كوهنوردان يعني قلل اشترانكوه و قالي كوه و خط الراس زردكوه بختياري و دنا را مي توان به 3 بخش عمده متمركز بر اين قلل تقسيم نمود كه اكثر صعودهاي كوهنوردان در زاگرس را تحت پوشش خود قرار داده است اين 3 ناحيه كوهستاني را كه از شمال به جنوب امتداد يافته اند به نامهاي شمالي و مركزي و جنوبي مي توان نام داد.بخش شمالي شامل قلل مهمي چون اشترانكوه با سرافرازي قله سن بران 4150 متري و قالي كوه 4110 متري و قلل ديگري چون هشتاد- قبله- ن- پريز كوه- اگر وتمندر مي باشد.بخش مركزي با قله مرتفع كلونچي مرتفعترين قله زردكوه بختياري با ارتفاعي معادل 4221 متر و قله شاه شهيدان 4150 متر و هفت تنان 4150 متر و قلل ديگري چون شاهان- فردان- گربوش كوه.و بالاخره بخش جنوبي كه تا شهر بزرگ شيراز و كمي هم دورتر تا داراب امتداد مي يابد كه از جمله مهمترين قلل بايد از قاش مستان 4500 متر مورگل 4450متر- بل اقليد 4150 متر و قلل رنج- سفيد كوه- خاتون- نيل- ريگ و ... نام برد.
3 .كوههاي ممتد مركزي:
نواري طويل منقطع توسط بيابانها و تاحدودي منفرد كه فقط بدليل امتداد آن در مركز ايران شايد بتواني از آن به عنوان ممتد مركزي نام برد اين قلل كه از شهرتفرش و قله مهم آن نقره كمر آغاز مي گردند با تشكيل قلل غليق- وليجيا- كرگز- كركس- ميل- مارشنان- شيركوه- و تزرجان تا شهر بابك كرمان امتداد مي يابند و هر يك داراي قلل منفرد و متعددي مي باشند.
رشته عظيم زاگرس سوي بزرگ و مرتفع و پهناور حدفاصل دشتهاي خوزستان و عراق تا نواحي مركزي ايران را تشكيل مي دهد اين سلسله كوهها ب ا وسعتي پهناور از جهت شمال غربي به سوي جنوب شرقي از رشته كوه ها و خط الراس هاي فراوان به وجود آمده اند رشته زاگرس با توجه به دست يابي به 3 منطقه كوهستاني مهم از نقطه نظر كوهنوردان يعني قلل اشترانكوه و قالي كوه و خط الراس زردكوه بختياري و دنا را مي توان به 3 بخش عمده متمركز بر اين قلل تقسيم نمود كه اكثر صعودهاي كوهنوردان در زاگرس را تحت پوشش خود قرار داده است اين 3 ناحيه كوهستاني را كه از شمال به جنوب امتداد يافته اند به نامهاي شمالي و مركزي و جنوبي مي توان نام داد.بخش شمالي شامل قلل مهمي چون اشترانكوه با سرافرازي قله سن بران 4150 متري و قالي كوه 4110 متري و قلل ديگري چون هشتاد- قبله- ن- پريز كوه- اگر وتمندر مي باشد.بخش مركزي با قله مرتفع كلونچي مرتفعترين قله زردكوه بختياري با ارتفاعي معادل 4221 متر و قله شاه شهيدان 4150 متر و هفت تنان 4150 متر و قلل ديگري چون شاهان- فردان- گربوش كوه.و بالاخره بخش جنوبي كه تا شهر بزرگ شيراز و كمي هم دورتر تا داراب امتداد مي يابد كه از جمله مهمترين قلل بايد از قاش مستان 4500 متر مورگل 4450متر- بل اقليد 4150 متر و قلل رنج- سفيد كوه- خاتون- نيل- ريگ و ... نام برد.
3 .كوههاي ممتد مركزي:
نواري طويل منقطع توسط بيابانها و تاحدودي منفرد كه فقط بدليل امتداد آن در مركز ايران شايد بتواني از آن به عنوان ممتد مركزي نام برد اين قلل كه از شهرتفرش و قله مهم آن نقره كمر آغاز مي گردند با تشكيل قلل غليق- وليجيا- كرگز- كركس- ميل- مارشنان- شيركوه- و تزرجان تا شهر بابك كرمان امتداد مي يابند و هر يك داراي قلل منفرد و متعددي مي باشند.
4 .كوههاي خراسان:
اين كوهها غالباً بصورت پراكنده در اطراف و اكناف استان خراسان قرار دارند و هر يك داراي ويژگيهاي خاص خود مي باشند كه از جمله مهمترين قلل اين منطقه مي بايد از خط الراس بزرگ بينالود- شيرباد و زرگران قلل پراكنده ملكوه- چهل تن- سالوك- آلاداغ و هزار مسجد نام برد.
5 .كوههاي كرمان:
كوههاي كرمان را مي توان به عنوان مجموعه أي از قلل مرتفع بعضاً دشوار از نقطه نظر صعود به آنها و معمولي چون بسياري از كوههاي ايران نام برد كوههاي داراي قلل مرتفع زيادي است كه در اطراف شهرهاي بزرگ آن چون كرمان- جوپار- ماهان- سيم- جيرفت- سيرج و غيره قرار گرفته اند مرتفعترين قله اين كوهها هزار يا قولي چهل تن به ارتفاع 4465 متر و داراي قلل مهم ديگري چون لاله زار- كوشا- كله زي- جوپار-سه شاخ- كيش - كيل جلال - بيد خون -گلچين- پلوار- چغتان- بارزو بحر آسان مي باشد.
6 .كوههاي نوار مرزي آذربايجان غربي:
اين رشته كوهها كه در نوار مرزي حد فاصل ايران و تركيه و بخشي از كشور عراق قرار دارند از جمله زيباترين و بكرترين قلل كوههاي ايران مي باشند كه ازشهرستان ماكو در شمال غربي ايران آغاز تا نواحي كردستان به سوي جنوب به پيش مي روند درياچه بزرگ اروميه و شهر آن در سمت شرق اين كوه ها قراردارد. از جمله مهمترين قلل اين ناحيه مي بايد از قلل چهل مور شهيدان 3608 متر و قلل بزسينا- ستاره لوند- بره نمرو- سياه كوه و غيره نام برد.
7 .كوههاي كردستان:
رشته كوههاي كردستان نيز به صورتي متصل و سينه متصل در شمال زاگرس بزرگ جاي دارند كه دامنه اين سلسه كوهها تا نواحي كوهستان لرستان نيز به پيش مي روند از جمله مهمترين قلل اين مناطق كوهستان مي بايد از قلل شاهو 3350 متر چهل چشمه 3350 متر- برانان- والاخاني- بر- بيستون- پراو و گرين نام برد.
8 .قلل منفرد:
اگرچه مجموعه هاي متعددي از اينگونه قلل در مناطق مختلف ايران تشكيل خط الراس هاي كوچك و بزرگي را مي دهند و داراي شاخص ترين قلل ايران نيز ميباشند اما به هر ترتيب مي بايست به تعداد زيادي از آنها لقب قلل منفرد ايران را بسان جزايري بزرگ در ميان دشتها و بيابانهاي و كويرهاي ايران به حساب آورد كه صعود به اين ارتفاعات همواره بصورتي مجزا از ساير قلل در يك حيطه مشخص برنامه ريزي مي گردند. كه از جمله مهمترين اين قلل مي بايد از قلل سبلان 4811 متر – سهند3750 متر- تفتان 4110 متر و قلل بزمان- ناي بند- الوند نام برد.
منبع(جزوات درسی فدراسیون)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر